Medische fouten zonder schuld.

(g.l.t. 4 min.; links: 10 min.)
Dat god geen volmaakte schepper is (zie artikel van gisteren), valt mee te leven omdat we gelukkig nog altijd de artsenij hebben die met de name de medische missers van de schepping probeert te herstellen. Zo zijn door de jaren heen aardig wat ziektes uitgebannen en bestaan voor vrij veel bestaande ziektes de nodige remedies. Ook als de mens, een kwetsbaar onderdeel van de schepping, niet bestand blijkt tegen allerlei ongelukken, weten artsen de mens nog aardig op te kunnen lappen. Daarbij zijn ze soms zelfs in staat mensen van de dood te redden. We verwachten van artsen dat ze tot welhaast goddelijke prestaties in staat zijn . En wel van de perfecte soort. Maar artsen zijn mensen. En als een god een foutje mag maken zonder daarvoor teruggefloten te worden, dan mag een arts toch zeker ook?
In België hebben ze dat goed begrepen. Daar ligt een wetsvoorstel klaar die het 'blamefree' melden van medische missers mogelijk moet maken. Een fout van een arts moet gemeld kunnen worden, zonder dat die arts voor de misser aansprakelijk wordt gesteld. De gedupeerde kan dan wel een beroep doen op een bijdrage uit een schadefonds, waarmee overigens het recht vervalt de arts voor de rechter te dagen. Een werkwijze die in Scandinavische landen al langer wordt toegepast.
In Nederland heeft de Inspectie voor de Gezondheidszorg al in 2004, met instemming van veel artsen, het voorstel gedaan het 'blamefree' melden ook hier in te voeren. Voorlopig moeten we het doen met een erfenisje van Hoogervorst (de vorige minister van volksgezondheid). Door een puntensysteem in te voeren, moet duidelijk worden welke ziekenhuizen goed presteren (lees: de minste fouten maken). Patiënten moeten dan zelf maar kiezen waar ze behandeld willen worden. Ab Klink, de huidige minister voor gezonde zaken, heeft nu de 2e Kamer beloofd snel concrete afspraken te maken met ziekenhuizen over het terugdringen van medische missers. Misschien dat hij nu het ideetje uit België over kan nemen?
In Engeland gaan ze het heel anders aanpakken. Het ministerie van gezondheid aldaar komt met een voorstel om een commissie die voor de helft uit leken bestaat, te laten oordelen over een arts die een tuchtklacht aan zijn broek heeft gekregen. Bovendien moeten artsen elke vijf jaar een examentje doen, om aan te tonen hoe bekwaam ze nog zijn. Bij een onvoldoende, kan de arts de herscholing in.
Al deze maatregelen lijken mij vooralsnog bedoeld om een claimcultuur, zoals die in Amerika bestaat, te voorkomen. Een arts die moet dokken voor een gemaakte fout is al snel failliet en kan uitkijken naar een ander baantje. Op die manier voelt niemand er nog wat voor dokter te worden, want een foutje is zo gemaakt.
Het 'blamefree' melden van fouten ontslaat de arts van persoonlijke verantwoordelijkheid. Lastige kwestie. Er is helemaal niets te bedenken, waardoor artsen nooit meer enige fout zullen maken. Ook al hebben ze een langdurige en zware studie achter de rug, ook al zijn er steeds betere controle-systemen, er zullen altijd fouten gemaakt worden. Maar hoe denk je daarover als jij die patiënt bent wiens verkeerde been is geamputeerd? Je wilt dan toch uitgezocht hebben hoe de dienstdoende arts te werk is gegaan?
Misschien is het beter de plannen uit Engeland in aangepaste vorm over te nemen. Een commissie van leken en artsen bekijkt de zaak grondig en velt een oordeel over de mate van 'schuld'. Want, zoals eerder gesteld, artsen zijn geen goden. Net als andere mensen kunnen zij een fout maken waar ze weinig aan konden doen. Maar evengoed kunnen ze fouten maken door nalatigheid, ondoordachtheid of met een kater van de vorige avond aan de operatietafel staan. En dan is er wel degelijk sprake van persoonlijke verantwoordelijkheid. 'Blamefree' is de arts pas als dat onomstotelijk kan worden aangetoond.