Hulp bij gedragscodes \|/

Gedragscodes zijn er te kust en te keur. Van reclamecodes tot de Tabaksblat-code, van gedragscodes voor de bescherming van persoonsgegevens tot codes voor maatschappelijk verantwoord ondernemen, van gedragscodes voor zoekmachines tot odes voor het gebruik van ICT-middelen. En dat zijn nog maar een paar voorbeelden van officiële, vastgelegde codes. Er zijn even zoveeel stilzwijgende codes die gelden binnen bepaalde grote en kleine gemeenschappen (van een complete bevolkingsgroep tot een individueel gezin).
Iemand die op een reclameburo werkt, zijn/haar kind naar de Vrije School stuurt en zelf in het weekend naar de voetbalclub gaat, kan met een aantal zeer uiteenlopende gedragscodes te maken krijgen. Dat is nog te overzien, maar er worden bijna dagelijks nieuwe gedragscodes ontwikkeld dus het is niet zo gek dat niemand alle codes kent. En logisch dat er ook wel eens wat mis gaat. De redactie hier veerde dan ook onmiddelijk op toen hij ergens de kop 'Hulp bij gedragscodes' ontwaarde. Dat werd tijd! Krijgen we nu eindelijk een helder overzicht van alle gedragscodes? Keurig op alfabet of mooi gerangschikt naar beroepsgroepen of maatschappelijke sectoren?
Groot was de teleurstelling toen het om een 'Handreiking Gedragscodes' bleek te gaan, een soort handleiding die je kunt raadplegen bij het opstellen van gedragscodes. Niks overzicht! Gewoon een boekje met tips om het allemaal nog onoverzichtelijker te maken.
Wat is het toch een typisch product van geloof in maakbaarheid, zo'n code. En wat is het ook ontzettend 'mosterd-na-de-maaltijd'. Meer een vorm van hermaakbaarheid. Zodra er ergens ongewenst gedrag wordt gesignaleerd, wordt er een nieuwe gedragscode tegen aan gegooid. Deze werkwijze is geheel in tegenspraak met de opvatting 'voorkomen is beter dan genezen' en werkt dus niet.
Zijn er, sinds de oprichting van de Reclame Code Commissie, geen onbehoorlijke reclames meer? Is er geen ongewenst gedrag meer in de openbare ruimte na de opstelling van tal van codes in gemeenten en wijken? Zijn fraude en belangenverstrengeling historische verschijnselen geworden na de Code Tabaksblat?
Jammer genoeg niet. Het enige positieve puntje is, dat ongewenst gedrag nu duidelijker omschreven is en beter aangepakt kan worden. Maar dat soort gedrag is bij lange na de wereld nog niet uit.
Hoe lossen we dat op? Mmmm, 's even denken.....
Ah! Ik weet het! We stellen de gedragscode 'Voorkomen is beter dan genezen' op. In plaats van geld en energie te steken in alsmaar nieuwe codes, wordt het onderwijs verbeterd. Reclames worden niet achteraf, maar vooraf getoetst. En de kijkwijzer (ook zo'n code) kan afgeschaft worden want we stoppen met het uitzenden van beelden die ons zieke en verwrongen rolpatronen voorschotelen.
Wat zegt u? Dat zijn ook nogal marginale oplossingen, waar het nodige op af te dingen valt? Helemaal mee eens! Maar zolang het kennelijk onmogelijk is de materiële en geestelijke rijkdom voor iedereen beschikbaar te maken, zullen we het met marginale oplossingen moeten doen.