Dag 217: Maakbaarheid en de schepper

Wie heeft er wel eens een Jehova's getuige aan het lachen gekregen? Als echte 'hetkanweller' ben ik altijd op zoek naar dingen die onmogelijk lijken, maar toch kunnen. Gisteren diende zich de perfecte gelegenheid aan: er werd aangebeld en ik trok van drie hoog aan het touwtje. Ik dacht dat het een vriendin was die een kopje thee kwam drinken, maar het was nog iets veel mooiers: twee Jehova's getuigen, de een strak bestropdast en de ander in een kuise lange rok. Ja, ze wilden over God praten natuurlijk.

In mijn oudste kloffie vertelde ik ze dat mijn specialisatie toevallig religieuze antropologie is en dat ik vandaag niet werkte. Ze moesten erg lachen, en ik was van ze af. Ze gaven me nog een blaadje (Ontwaakt! Dat deed ik natuurlijk meteen). Het thema: 'Bestaat er een SCHEPPER'? Perfect voor peterspagina! dacht ik. Hij heeft het altijd maar over maakbaarheid enzo, maar het gaat eigenlijk maar erg weinig over de schepper terwijl dat toch een heel mooi idee is dat in elke discussie over maakbaarheid thuis hoort. En het is Zondag, dus een stichtelijk stukje over de schepper is dan toch helemaal niet misplaatst.

Ik vind God namelijk een van de beste idee-en die de mensheid heeft voortgebracht.

De goede lezer ziet nu natuurlijk meteen dat ik de zaken omdraai, want is het niet zo dat algemeen wordt aangenomen (en bestreden) dat God de mensen heeft gemaakt? Dan zijn mensen dus een idee van God, en niet andersom (zie ook Gerrit Achterberg: de mens is voor een tijd een plaats van God). Wat mij betreft is het een kip-ei kwestie (waarbij de rol van de kip het best met die van God is te vergelijken, en die van het ei met de mens) en ik ben ook maar een mens dus ik zie niet hoe die opgelost kan worden. Ik verwacht van een kip ook niet dat zij het vraagstuk oplost, laat staan van een ei.

Hoe dan ook, ik vind God dus een prachtig idee. Vooral omdat ik hou van dingen die het leven simpeler maken, en in mijn ogen is geloof in God typisch een idee dat het leven een stuk simpeler maakt. Vooral wat betreft de kwestie maakbaarheid. Als je in God gelooft, is het heel simpel: je weet meteen dat de mens niet almachtig is, dat sommige dingen gewoon niet onder controle te krijgen zijn enzovoort. Zeker als je dagelijks bidt. Een zekere bescheidenheid hoort dus bij een geloof in God denk ik.

Een oprecht geloof in God zou dus een hoop onnuttige regelgeving kunnen voorkomen. En ik weet zeker dat het bijvoorbeeld ook burn-out en zelfdoding voorkomt. Stel je voor dat alles op jou neerkomt! Dat jij verantwoordelijk bent voor alles in je leven, alles wat niet goed gaat op de wereld, alles wat er gedaan moet worden maar niet lukt! Het idee alleen al is genoeg om je half dood te werken of je direct onder de trein te werpen.

Goed, dus God is een goed idee dat zeker gepaard moet worden aan de maakbaarheidsgedachte, om 'm uit te balanceren als het ware. Want de maakbaarheidsgedachte is op zich ook een erg mooi idee. Alleen pakt het altijd anders uit dan de makers bedoelden. Bijvoorbeeld: al honderd jaar wordt er in Nederland hard gewerkt aan sociale rechtvaardigheid en wat is het resultaat: een hoop gezeik. Het is niet goed of het deugt niet. En angst voor die buitenlanders die onze verworvenheden af komen pakken.

Ja, dat komt ervan als je het zelf goed voor elkaar hebt maar de rest van de wereld crepeert of staat in brand. Je moet kiezen tussen een slecht geweten of oogkleppen om het leed van anderen buiten te sluiten en aan henzelf te wijten. Vandaar ook dat de Nederlanders die kiezen voor het slechte geweten en niet voor de oogkleppen graag geven aan goede doelen en ontwikkelingssamenwerking. Die maakbaarheidsgedachte heeft hen immers zoveel moois opgeleverd, die moet geexporteerd worden zodat anderen er ook van kunnen profiteren.

De ene keer feministisch, de andere keer grassroots cooperatieven, dan weer via het stimuleren van klein ondernemerschap zodat de onzichtbare hand er iets moois van kan maken (niet die van God, die van de Markt of misschien is dat hetzelfde volgens de gelovigen). En nu hebben we dan ook nog globalicious en andere vormen van goede-doelen-dingen-doen waar je zelf lol in hebt. Vooral de laatste versie werkt erg goed om het geweten te sussen: niet langer die knagende twijfel als je moet kiezen tussen een nieuwe piercing of een donatie aan Novib. En toch geen oogkleppen, goed he? Ik denk dat het de goede kant opgaat met de maakbaarheidsgedachte: niet meer regeltjes, maar meer feestjes!

Nou is men er in het wereldje van de ontwikkelingssamenwerking al langere tijd van bewust dat de maakbaarheidsgedachte minder effectief is in andere landen. Men doet nog steeds onderzoek naar het waarom.

Maar ik dwaal af. Want het gaat hier over maakbaarheid en de schepper, en ik zit ineens bij ontwikkelingssamenwerking, ik weet ook niet hoe dat komt. Wat ik wilde zeggen: ik vind de schepper en maakbaarheid beide erg goede idee-en, maar ze zijn uit balans geraakt. God is op Zijn retour, Hij wordt steeds abstracter, verandert in een vrouw, en snelt steeds verder van ons vandaan om soms ineens weer binnen in ons Zelf op te duiken en ons almachtig te maken. Nee, dat schiet niet op. Ik snak naar, ik smeek om idee-en die het leven simpeler maken en de boel een beetje in balans brengen.

Gisteren heb ik op Hetkanwel al een berichtje geplaatst over John Francis, planetwalker. Ik heb ook groot respect voor maakbaarheid in het klein, zeker als het nog mooi is ook, bijboorbeeld de maaksels van kunstenaars.

Dingen waardoor je oog krijgt voor de menselijke maat, of juist de absurde, onbeheersbare complexiteit van de wereld, of misschien van de bedrieglijke simpelheid van het leven. Waarom maken mensen het leven eigenlijk ingewikkelder dan gewoon eten, slapen, drinken, spelen en voortplanten?

Door kleine en mooie maaksels en dingen die het leven versimpelen worden de grote plannen, beleidsplannen en projecten die horen bij de maakbaarheidsgedachte van het scherm van je bewustzijn geveegd. Da's precies de bedoeling van de zondag, nietwaar? Ik hoop dat de lezers van Peterspagina mij verder kunnen helpen met uitvindingen die het leven simpeler en mooier maken, zodat ik daar de komende zondagen aan kan besteden.

Ik dank peterspagina heel hartelijk voor deze uitnodiging, en tot ziens op www.hetkanwel.net


Kim