Rutte Justitia.

(g.l.t. 4 min,; links: 10 min.)

Goed, de rechter doet een uitspraak. Rutte constateert dat de wet blijkbaar geen ruimte biedt voor het door hem gewenste beleid. Dus moet de wet worden aangepast. Denk nu niet dat Rutte hier alleen in staat. Ook de huidige staatssecretaris voor Sociale Zaken, Ahmed Aboutaleb, heeft grote moeite met de wettelijke speelruimte om uitkeringsgerechtigden te controleren. In maart sprak de rechtbank in Den Haag een oordeel uit over de huisbezoeken die de Sociale Verzekeringsbank onaangekondigd aflegde bij AOW’ers. Als de uitkeringsgerechtigde weigert mee te werken aan een huisbezoek, dan mag niet zomaar de uitkering worden stopgezet. Staatssecretaris Aboutaleb (Sociale Zaken, PvdA) kondigde toen aan dat hij tegen deze uitspraak in hoger beroep zou gaan. Als dat niets zou opleveren, wil hij de wet aanpassen. Aboutaleb had, als wethouder in Amsterdam, al behoorlijk problemen rechterkijke uitspraken, dat huisbezoeken van de sociale dienst wel degelijk geweigerd kunnen worden. Hij drong er bij zijn voorganger op aan de wet te veranderen, zodat-ie van dat gedoe af zou zijn.

Zowel Rutte als Aboutaleb menen dus ernstig door de wet te worden gehinderd bij het opsporen van frauderende uitkeringsgerechtigden. In beide gevallen hebben de rechters eigenlijk niet meer gezegd dan: 'Jongens, controleren is prima, maar hou je daarbij wel aan een paar basisregels'.

Bij de het geval Rutte gaat dat om de grondwet, die gelijke behandeling garandeert van een ieder die in Nederland verblijft. Bij Aboutaleb en de huisbezoeken gaat het om het Europese Verdag voor de rechten van de mens, met name om eerbiediging van de persoonlijke levenssfeer. Waarom de rechter naar het europese verdrag verwees is onduidelijk, want onze eigen grondwet is ook erg duidelijk over de bescherming van de persoonlijke levenssfeer (zie o.a. artikel 10 en 12 uit de grondwet).

De huidige wetgeving betreffende het controleren van mensen met een uitkering, houdt prima rekening met die grondrechten. De rechten en plichten bij een huisbezoek van de sociale dienst zijn wat dat betreft keurig geregeld. Je bent verplicht mee te werken aan allerlei onderzoek, maar het geeft ambtenaren niet de volledige vrijheid om zonder dringende redenen bij je binnen te dringen.

Als een wet niet goed werkt, moet-ie natuurlijk aangepast kunnen worden. Daar hebben we in onze democratie goede procedures voor. Maar als politici menen dat de grondwet niet goed werkt, kijgen we toch een heel andere diskussie. Wat mij betreft voldoet de huidige grondwet prima en is het een goede zaak dat overheidsmaatregelen op die grondwet getoetst kunnen worden.

Willen Aboutaleb en Rutte nu juist die grondrechtelijke bescherming uit de wetgeving schrappen? Daar lijkt het wel op. De één wil onvoorwaardelijk en onbelemmerd toegang tot alle woningen van uitkeringsgerechtigden en de ander gaat een stapje verder en wil complete bevolkingsgroepen controleren op hun gedrag. Dat is de deur openzetten naar vrijheid! Alle vrijheid voor de staat. En minder vrijheid voor de burgers.