Op jacht naar de schat.

(g.l.t. 5 min.; links: 16 min.)

De eerste aanvalsgolf op Neerlands schatkist is afgeslagen door de schatbewaarder Wouter Bos. Zijn kabinetscollega's hebben veel energie gestoken in tal van gesprekken met de samenleving. De bewindslieden wilden nou wel eens weten waar die samenleving behoefte aan had. Nou, dat is kennelijk duidelijk geworden en heeft geresulteerd in een aantal verlanglijstjes die de staatsbegroting ver te boven gaan. En Wouter speelt zijn rol als minsiter van financiën met verve. Hij mag terecht een waardige opvolger van Gerrit Zalm worden genoemd. Gerrit stond er zelfs om bekend verzoeken van zijn collega's ongezien in de prullenbak te mieteren. Zover gaat Bos (nog) niet. Hij stuurt zijn collega's eerst terug met een huiswerkopdracht: Ga maar met elkaar praten wie wat inlevert.

De VV D kan gerust zijn: Wouter gaat niet de wildebras worden waarvoor men vreesde. Men vindt zijn Bos-norm weliswaar wat aan de krappe kant, maar nu blijkt dat-ie zich er wel strak aan gaat houden. De vraag is of Wouter daar net zo succesvol in zal zijn als Zalm. Nu moeten we niet vergeten dat Wouter al een hoop heeft geleerd toen hij, in het kabinet Kok II, staatssecretaris van financiën onder Zalm was. Tijdens de kabinetten Kok heeft Zalm zijn norm ontwikkeld en tot ijzeren wet verheven. Wat een minister ook voor plannetje indiende: de zalm-norm was heilig en extra uitgaven moesten, ook bij meevallers, maar ergens anders van betaald worden. Wouter heeft als staatssecretaris van nabij kunnen kijken hoe Zalm dat allemaal voor elkaar kreeg.

En naar nu blijkt is Bos ook niet te beroerd om de regie in handen te nemen. Daar kon Zalm ook wat van. Hij regisseerde niet alleen 's lands financiën, maar wist ook in zijn eigen partij de rollen leuk te verdelen.

Wie de Wouter-tapes heeft gezien zal zeker twijfelen of Bos wel zo'n sterke regisseur zal zijn. Daarbij heeft hij sterk rekening te houden met zijn christelijke coalitie-genoten, waarbij twee secenario's mogelijk zijn.

1e Scenario: Ze gaan vreselijk zeuren om toch hun plannetjes betaald te zien. In de geschiedenis is gebleken dat juist christelijke partijen daar uiteindelijk begrotingstekorten voor over hebben. 'Soepele Fons' (KVP-minister, ook wel Rampenfons genoemd) hielp de kabinetten van Agt aan een leuk overheidstekort. dat daarna dus door de kabinetten Lubbers en Kok weg gewerkt mocht worden. Maar zelfs als een minister van christelijke huize de hand stevig op de knip wil houden, wordt hem dat soms onmogelijk gemaakt door eigen partijgenoten. Eén van de redenen waarom kabinet Biesheuvel viel.

2e Scenario: Het zijn voornamelijk PvdA en VVD-ministers geweest die de financiën een beetje op orde wisten te houden (Duisenberg, Kok en Zalm). Nu is Bos er niet vies van om dit jaar een begrotingstekort te accepteren, als die maar in de jaren daarna flink ingelopen wordt. Dat is linke soep. Hij moet dan wel klip en klaar duidelijk maken hoe dat tekort dan precies wordt aangepakt. Als-ie met een gat blijft zitten dan hangt hem wellicht hetzelfde lot boven zijn hoofd als Anne Vondeling (PvdA-minister voor financiën in het kabinet Cals), die sneuvelde in de Nacht van Schmelzer, waarin de KVP-politicus eiste dat het gat van Vondeling vooraf werd verantwoord.

Gevaren genoeg dus voor Bos. Zal het hem lukken en houdt hij vast aan het regeerakkoord zonder ook maar een dubbeltje toe te moeten geven? Overstijgt hij zichzelf en weet hij net zo'n reputatie op te bouwen als Duisenberg, Kok en Zalm? Of moet hij zoveel toegeven aan zijn eigen achterban en het christelijke electoraat dat we we na roemruchte zaken als het kwartje van Kok, de Zalmsnip en het gat van Vondeling straks te maken krijgen met de Bodem van Bos? Hoe creatief zal Bos zich uit dit wespennest weten te redden?

U mag het zeggen: gaat de geschiedenis zich herhalen of gaat Wouter Bos nieuwe geschiedenis schrijven?