Codes boven codes.\|/

(g.l.t. 4 min.; links: geen)

Iedere nederlander wordt geacht de wet te kennen. Er verschijnen ook srteeds meer gedragscodes voor de openbare ruimte. Die moeten we ook kennen. En dan zijn er nog de talrijke codes die per beroepsgroep gelden. Omdat niemand alle regeltjes uit zijn hoofd kent, zijn er tal van inspecteurs die er op toezien of wij ons volgens al die codes gedragen. De politie doet dat op straat, inspectiediensten doen dat op uw werk.

Hoe komt het toch, dat in een land waar veelvuldig wordt geklaagd over de toenemende regelgeving, er eerder regeltjes bij komen dan er af gaan? Dubbeler kan het bijna niet. Ik denk dat niemand graag de verkeersregels ziet afgeschaft. Toch heeft ook bijna iedereen meerdere keren een verkeersregeltje aan zijn laars gelapt. En al zijn er ondertussen zoveel borden, dat we we niet van allemaal de betekenis kunnen onthouden, we zouden ze ook niet willen missen.

Hetzelfde lijkt op te gaan voor gedragsregels en beroepscodes. Er zijn er veel te veel, hoor je alom verzuchten. Tegelijkertijd vindt bijna iedereen het verstandig dat er brandmeldprocedures, veiligheidsvoorschriften, hygiënecodes en klantvriendelijkheidsprotocollen zijn. Ook met die regels wordt hier en daar de hand gelicht en bijna niemand kent ze allemaal uit zijn hoofd.

Kunnen we wel zonder? Toen ik op kursus moest om bijgeschoold te worden over de nieuwste klantvriendelijkheidsregels, werd ter introductie gezegd dat het allemaal niet zo moeilijk was als het leek. De kursusleider zei dat veel van de regels zo volstrekt logisch waren. Ga maar na, zo zei hij, hoe jij als klant behandeld wil worden. Nou, dat wist ik wel en vroeg me dus meteen af waarom ik vier dagen op de hei moest doorbrengen om iets te leren wat ik dus al lang wist.

Al tijdens de eerste rollenspelletjes bleek dat ik het wel wist, maar er niet naar handelde. Dat had ik natuurlijk ook wel kunnen weten, maar juist dat was ik kennelijk vergeten.

Vreemd. Eigenlijk zou je de meeste gedragscodes kunnen vervangen door die ene bijbelse regel: 'wat u niet wil dat u geschiedt, doe dat ook een ander niet'. Iedereen heeft toch enig besef van goed en kwaad? Niemand wil zelf benadeeld worden dus zou het voldoende moeten zijn dat besef voor ogen te houden in de omgang met anderen. En zo weet elke verpleegkundige ook wel dat de handen flink gewassen moeten worden na het toiletbezoek. Anders zou diezelfde verpleegkundige wel uitkijken in zijn/haar eigen ziekenhuis opgenomen te worden als de blindedarm er uit moet. Elke bakker weet dat zijn werkruimte schoon moet zijn, anders zou hij/zij zijn eigen brood niet eens vreten. Elke automobilist die ook kinderen heeft, zou vanzelfsprekend de 30 km-zones moeten respecteren. Met één simpele regel ken je driekwart van het wetboek al uit je hoofd.

En toch werkt het niet zo. Houdt u zich altijd aan de regels van het spel? Past u de regels, die u van uw bakker eist, ook in uw eigen keuken toe? Houdt u zich aan alle verkeersregels waar u wel het nut van inziet?

Waarschijnlijker is dat u de regels per situatie anders hanteert. Als het stoplicht op rood staat, steekt u toch over als er helemaal geen ander verkeer te zien is. De hygiëne in uw keuken mag best zo smerig blijven, omdat er bij u thuis is nog nooit iemand in het ziekenhuis terecht is gekomen wegens voedselvergiftiging. U vindt de regels volkomen logisch, maar past ze geheel naar eigen goeddunken toe.

Ligt het dan niet voor de hand alle codes, regels en wetten tot een tiental geboden terug te brengen en de rest over te laten aan uw inzicht in verschillende situaties? Of bent u bang dat er dan een complete chaos zal ontstaan? In dat geval bent u misschien een voorstander van het idee om iedere burger periodiek een examentje te laten doen, waaruit moet blijken dat iedere burger de wet kent. Iedereen die slaagt krijgt een inburgeringscertificaat, iedereen die zakt moet terug naar school.

Mag ik uw menig hier eens over?