Maakbaarheid = rommel opruimen /*\

(g.l.t. 3 min.; links: 20 min.)

Vroeger, tot in het begin van de 60-er jaren, was het gewoon dat de oudste het voor het zeggen had. Als kind had je er dan ook niks tegen in te brengen als je door ouders of oudere broer of zus opgedragen werd je rommel op te ruimen. De Rijksbouwmeester lijkt die traditie te willen herstellen. Het instituut Rijksbouwmeester mocht vorig jaar haar 200-ste verjaardag vieren. De Afsluitdijk wordt dit jaar 75. Als oudste meent de Rijksbouwmeester te mogen zeggen hoe de toekomst van de Afsluitdijk er uit gaat zien.

Mel Crouwels (de huidige nationale architect, zie foto rechts) mag alleen wat zeggen. Adviseren heet dat. Echt bouwen mag-ie niet. De eerste rijksbouwmeester (Jean-Thomas Thibault, zie foto links) mocht dat nog wel. Misschien dat daarom Crouwels in het NRC een pleidooi houdt voor het oude Hollandse landschap en daarbij fiks kritiek spuit op de rommel die de huidige ruimtelijke ordening oplevert. Crouwels zelf heeft het natuurlijk allemaal keurig opgeruimd op een rijtje.

Zo heeft hij een duidelijk beeld van 'oud Hollands landschap'. De bouw van nieuwe vestingsstadjes met traditionele huizen vindt hij kitsch: 'Een architect kan zijn tijd beter besteden aan de verdere ontwikkeling van de architectuur dan aan teruggrijpen op iets dat we al kennen'. En daarmee bedoelt Crouwels natuurlijk die prachtige, futuristische ontwerpen waarmee Holland's skyline wordt volgeplempt. Tot zover zijn pleidooi voor oud Hollands landschap.

Wat hem ook een doorn in het oog is, zijn de bedrijventerreinen en vinexlocaties, die je langs alle snelwegen ziet staan. Dat verziekt het landschap langs de wegen. Een plan van minister Winsemius om dan maar lege plekken open te houden tussen zulke terreinen leidt tot een erg rommelige ruimtelijke ordening. Het wordt weer tijd voor een eerherstel van centrale planning van de ruimte. En dan niet een eenvoudig blauwdrukje. Nee, een plan met visie, een richtinggevend idee, aldus Crouwels.

Vorig jaar september lanceerde Crouwels zelf zo'n visionair idee. Om te voorkomen dat het toch al volgebouwde Nederland verder verrommelt moeten we op zoek naar plekken waar nog ruimte genoeg is. Crouwels wist een prima lokatie: de Afsluitdijk. Huizen er op bouwen en meteen die foeilelijke sluizen moderniseren. Los nog van het feit dat je er dan een stuk langer over doet om van Noord-Holland naar Friesland te komen omdat je niet harder dan 30 km mag binnen de bebouwde kom, onttrekken die huizen dan toch het zicht op de natuur die zich aan beide zijden van de dijk afspeelt? Of is dat geen landschap die beschermd moet worden?

Architecten zijn meesters in maakbaarheid. Maar pas op zodra ze 'de rommel' willen opruimen. Rommel waar menig architect verantwoordelijk voor is, omdat voor bouwmeesters zelfs 'the sky' onbegrensde mogelijkheden kent (zie ook: Ontspoorde maakbaarheid). Misschien moet Crouwels eerst de rommel in zijn hoofd eens opruimen. Gewoon over de Afsluitdijk rijden met het dak van zijn cabriolet naar beneden. Frisse wind doet de rest.