Van etter tot filosoof. /*\

(g.l.t. 3 min.; links: 45 min.)

Hoe maak je van 'moeilijke' kinderen mensjes die zichzelf en anderen niet tot last zijn? Dat is sinds kort geen filosofische vraag meer. In een Boddaertcentrum in Hoorn laat men bijvoorbeeld erg drukke kinderen stil staan bij filosofische vragen. En dat werkt, zo valt te lezen in het dagblad Trouw: 'De vier jongens in de bovenzaal van het Boddaertcentrum in Hoorn zitten lawaaiig om een grote tafel. Bij de opdracht ’verzin een filosofische vraag’ wordt het stil.'

Nu moet u hierbij niet denken aan die vreselijk irritante periode in ieder kinderleven, waar volwassenen de hele dag geteisterd worden door de ultieme filosofische vraag 'Waarom...?' Nee, dit gaat een stuk verder. Kinderen worden geholpen een echt filosofisch gesprek te voeren. Het zou helpen ze sterker en zelfbewust te maken. Aldus Marijke van Geen in haar afstudeerscriptie (Educatieve Faculteit Amsterdam). En zo is er dus naast de diverse tv-nanny's en de survivalmethode om van etters engelen te maken, nu ook het filosofisch gesprek als behandelmethode. Het zou de kids helpen te ontdekken wie ze zijn en waar ze voor staan. Dat levert wel vermakelijke diskussies op, waar volwassenen vertederd naar kunnen luisteren en zich verbazen over waar die kinderen het toch vandaan halen. In een gesprek over de vraag waar de dieren vandaan komen zeggen de vier jongens onder andere: 'De Bijbel en God hebben het allemaal gemaakt uit klei”, roept een blonde jongen. „Als het klei is dan zijn sommige mensen te lang gebakken”, zegt een ander en begint een verhaal over evolutietheorie, de oerknal en apen. Een jongen zegt dat we allemaal uit ’celletjes’ komen en vraagt of we ’misvormde apen’ zijn.'

Leuke gesprekken, maar helpt het ook hun 'moeilijke'gedrag te veranderen? Is dit niet eerder alweer een voorbeeld van een verkeerde opvatting over dat alles maakbaar is? Tenslotte zijn er genoeg wetenschappers die menen dat bepaald temperamentvol gedrag meer genetisch is bepaald. Het verklaart waarom twee kinderen totaal verschillend kunnen reageren op de filosofische vraag 'waarom zijn de bananen krom?' De één zal het schattig antwoorden 'omdat ze dan onder de bladeren door kunnen kijken', terwijl de ander meteen baldadig de banaan plet met zijn vuistje en zegt: 'Zo, die is nu recht. Volgende vraag!'

Ook zijn er opvattingen over hoe je om moet gaan met kinderen in hun eerste levensjaren. Als dat niet goed gaat kun je op later leeftijd 'moeilijk' gedrag verwachten. Peuters die een lage mate van zelfregulatie hebben en ouders die zelf gedragsproblemen hebben zijn beide vaak den oorzaak van lastig gedrag. Kun je nagaan waar dat toe leidt als zo'n peuter het kind is van zo'n ouder.

Zouden nou al die onderzoeken naar opvoeding en gedrag er uiteindelijk toe leiden dat we de ideale groei naar volwassenheid kunnen bewerkstelligen? Of is dat niet maakbaar omdat alle ouders en pedagogen ook eens kinderen waren die met haken en ogen zijn opgevoed en dan zelf weer kinderen krijgen die ze met vallen en opstaan opvoeden, die later ook weer kinderen zullen krijgen die..... enzovoorts? Hm, dit is misshien een wat al te filosofische vraag.