Vrouwelijke codes \|/

(g.l.t. 8 min.; links: neem eens een lekker lange leespauze). Mevrouw Verdonk heeft ambities om zich aan te sluiten bij bovenstaand rijtje. Op dit moment zijn er nog maar 6 vrouwelijke premiers en 7 dito presidenten. Dat het er zo weinig zijn heeft niets te maken met het zogenaamde 'glazen plafond', waar vrouwen zo moeilijk doorheen lijken te breken. Zoals u in het rijtje kunt zien waren er al eerder vrouwen aan de macht in landen waar toch stevige mannelijke waarden gelden. Sirivamo Bandaranaike (Sri Lanka), Indira Gandhi ( India), Golda Meïr (Israël), Begum Khaleda Zia (Bangladesh) en Benzair Bhutto (Pakistan) gingen Verdonk voor. Zelfs een robuust houthakkersland als Finland werd in 2003 geleid door een vrouwelijke premier èn een vrouwelijke president.

Nog niet zo heel lang geleden moest er heel wat aan 'de positie van de vrouw' worden verbeterd. Feministische bewegingen kraakten de mannelijke codes en sindsdien is er het nodige veranderd. Maar ook al zei de kabinetsformateur Wijffels vorig jaar op een symposium dat we op weg zijn naar een samenleving waar vrouwelijke waarden belangrijker zullen zijn dan de mannelijke, schiet het nog niet echt op. Eigenlijk zijn we niet veel verder dan ergens in de 70-er jaren waar cabaretièr/visionair Freek de Jonge de emancipatoire ontwikkelingen beoordeelde met de zinssnede: "...maar er gaan nog jaren overheen voor we tegen een vrouw kunnen zeggen: Kerel, je hebt een kut, daar lullen we niet meer over!" Als het aan de mannetjesmakers achter Rita Verdonk ligt, zijn die jaren dus straks voorbij.

De kansen dat meer vrouwen aan de macht komen worden groter. Dat ligt niet aan mensen als Verdonk of andere kandidaten voor leiderschap, zoals Ségolène Royal (Frankrijk) en Hillary Clinton (USA). Je moet als man wel gek zijn om toe te geven dat het aan de capaciteiten van de dames ligt. Nee, dat de mannen straks hun koffers kunnen pakken hebben ze aan zichzelf te danken. Wie vond de televisie uit? Wie bedachten die hausse aan computergames? En wie zijn er verantwoordelijk voor de slechte kwaliteit van het onderwijs?

Wat heeft dat er nu weer mee te maken, zult u zich misschien afvragen. Welnu, die ontwikkelingen hebben ertoe bijgedragen dat steeds meer mensen slecht kunnen lezen. En je gelooft het of niet, dat biedt perspectieven voor de vrouwelijke codes. Dat is een kwestie van hoe onze hersenen zich ontwikkelen.

In 1998 beweerde arts en schrijver Leonard Shlain in zijn boek ' The Alphabet Versus the Goddess: The Conflict between Word and Image', dat de komst van het alfabet een ommezwaai richting linker hersenhelft veroorzaakte met als gevolg het verlies van vrouwelijke waarden. In de religie konden de godinnen het veld ruimen. Het leren lezen bracht de mannen aan de macht. Was er voor het alfabet nog een redelijk evenwicht tussen mannen en vrouwen, daarna ging het dus goed mis. Zo erg zelfs dat John Lennon constateerde: 'Woman are the niggers of the world'.

Nu zijn er veel meer opvattingen over hoe dat zo heeft kunnen lopen. Sommigen menen dat er ooit een omslag was van een meer matriachale wereld (moederland) naar het patriachaat (vaderland). Mevouw dr. Annine van der Meer (godsdienthistoricus en theologe) wil eerherstel voor het matriachaat. Op haar site valt lezen welke opvattingen over die genoemde omslag er zoal leefden. Friedrich Engels (één van de bedenkers van het communisme) gaf het privé-bezit de schuld. Hij meent dat de historische nederlaag van de vrouwelijke sekse veroorzaakt wordt door de opkomst van het privé-bezit. In de tijd daarvóór heeft men alles gemeenschappelijk en bewerkt men in groepen het land. Het is de tijd van het partnerschap. Het bewerken van het land en de voorraadvorming brengt een machtsconflict. In de ethiek van de jagers-verzamelaars ziet de man de vrouw als partner. In de ethiek van de landbouwmaatschappij neemt de man eerst het land en daarna de vrouw in bezit.

Maar ook het 'denken' zou wel eens de wortel van het kwaad kunnen zijn. Volgens een theorie van Rainer Albertz duiken er in de 5e en 6e eeuw voor Chr. wereldwijd filosofische scholen op. De filosofieën kenmerken zich door een abstract systeem van denken. Uitgangspunt is de heilige tekst. Het heilig boek. Het gaat om een geschreven leer die slechts toegankelijk is voor de weinige geletterden. En dat zijn meest mannen. De heren filosofen schuwen het gezelschap van vrouwen. Zij verkiezen de eenzaamheid boven de groep

Jawel hoor, daar heb het het weer! Mannen zijn denkers, rationalisten en vrouwen zijn doeners, intuïtieve gevoelsmensen. Wie hoopt dat die kloof ooit nog eens wordt overbrugd, kan lang wachten. Om de eerder genoemde cabartièr/visionair te parafraseren:"...maar er gaan nog jaren overheen voor we tegen een man kunnen zeggen: Vrouw, je hebt hersens, maar daar voelen we gelukkig niks meer van!"

Hoe zal dat gaan als Verdonk daadwerkelijk premier wordt? Ik denk niet dat Verdonk zich in het rijtje wenst te scharen die hierboven staat afgebeeld. Ze voelt zich meer thuis bij Iron Lady Margaret Thatcher. Daarbij wil ze niet al te stijfjes overkomen. We mochten dat al zien toen ze een eerste greep naar de macht in de VVD deed. Ze ging met een haast Evita Péron-achtige grandeur gekleed.

Zullen de vrouwelijke codes definitief het aanzien van het land bepalen als Verdonk aan de macht komt? U kunt de uitkomst wel raden als je er vanuit gaat dat tot vrouwelijke waarden nog steeds gerekend worden: bescheiden gedrag, dienstbaarheid en solidariteit.

Bronnen: Het weblog Verbal Jam publiceerde links naar lijstjes met vrouwelijke leiders; van premiers tot presidenten en ook een lijst met regeringsleiders in Islamitsiche landen. De links zijn afkomstig van www.guide2womenleaders.com

Het tijdschrift Ode publiceerde in oktober 2000 een artikel over het boek van de genoemde arts en schrijver Leonard Shlain.

Op de site van Annine van der Meer kunt u haar bevindingen lezen over de oorzaken van veranderingen van vrouwelijke naar mannelijke waarden en een overzicht van die twee waarden.