Regeerakkoord: van stof tot stof.

(g.l.t. 4 min.; geen links)

De presentatie van het regeerakkoord heeft nauwelijks stof doen opwaaien. Zelfs de oppositiepartijen vinden het niet de moeite waard er vandaag over te debatteren. Verder zijn de commentaren afwachtend tot gemiddeld positief. Echt scherpe vragen werden er gisteren op de persconferentie niet gesteld. Wie zijn ogen en oren goed open had, kon wel een paar dingen waarnemen die de wenbrauwen doen fronsen. Bij zo'n presentatie gaat het zowel om het gesproken woord, als om de lichaamstaal. En wat konden we daaruit leren?

Het tevreden, minzame glimlachje van Balkenende is zo langzamerhand bekend. Daar is dus niks nieuws aan. Toen een journalist hem vroeg of de nieuwe coaltie het etiket Balkenende IV mocht dragen, vertelde zijn brede glimlach: "Dat heeft u goed gezien. Hier sta ik weer". De lichaamstaal van de overwinnaar, die gepaste bescheidenheid veinst. Hij zei dat de naamgeving niet belangrijk is. De inhoud telt. Toen de journalist wilde weten wat dan de accentverschillen met de vorige kabinetten zijn, vertelde Balkenende dat de nieuwe elementen zijn: sociale samenhang en een sterk accent op duurzaamheid. Maar dat zijn helemaal geen nieuwe elementen. De sociale samenhang zijn Balkenende's normen en waarden. En duurzaamheid wil alleen maar zeggen dat het nog wel even duurt voor we van de man verlost zijn. Hij alleen heeft drie kabinetten overleeft en de slogans van het regeerakkoord maken duidelijk dat zijn normen en waarden duurzaam geworden zijn.

Wouter Bos lachte veel minder en stond regelmatig naar het plafond te staren. Af en toe deed hij ook een stapje naar achter of opzij. Kennelijk voelt hij nog de nodige afstand tot zijn coalitiepartners. Dat is nergens voor nodig want hij weet prima aan te sluiten bij de mentaliteit van de vorige kabinetten. Hem werd gevraagd of hij de garantie kon geven dat de nieuwe coalitie niet met de rug naar de samenleving zou staan, zoals dat volgens Bos zelf de afgelopen jaren vaak het geval was. Wouter begon met de denigrerende opmerking dat garanties geven iets voor stofzuigerverkopers is. Waar kennen we dat soort hooghartigheid van? Juist! Van de man die hij gaat opvolgen. Toen de journalist vroeg: "U gaat luisteren naar de samenleving?", deed Bos er nog een schepje bovenop en zei: "We laten niet onze oren alleen maar hangen naar wat de samenleving wil en u roept, wij draaien...". Dat wordt dus de visie van de coalitie op hun slogan 'Samen leven, samen werken'. Ook dat is geen nieuw elan. Het is o zo bekend van de vorige kabinetten.

En dan Rouvoet, die in woord en gebaar zijn oprechte verrassing uitstraalde dat hij van Balkenende en Bos mag meedoen. Hij mocht meedelen dat het ministerschap een nieuwe invulling krijgt. Ministers worden programma-managers. En zoals echte managers het ook doen, wilde hij alleen de missie en doelstellingen onderstrepen. Welke concrete maatregelen hij voor ogen had om de topsalarissen van managers in de publieke sector aan te pakken, kon hij (nog) niet zeggen. Dat is ook wat lastig als je van plan bent de salarissen van je eigen managers (de ministers) de komende jaren te verhogen.

Zijn de lichaamstaal van het triumviraat en hun antwoorden op de vragen veelzeggender dan het papieren regeerakkoord?

Het ziet er naar uit dat we rustig op de eerste conflicten binnen de coalitie kunnen wachten. De glimlachende, trotse Balkenende (alles wat ik doe, is goed), de zorgelijk, soms twijfelend kijkende Bos (zit ik hier nu wel echt goed?) en de monter ogende Rouvoet (ik slik Balkenende's zoete koek, zolang ik maar mee mag doen), zullen hun 'samen leven en samen werken' nog flink op de proef gesteld zien worden. Dat weten ze zelf ook. Het is meer tegen zichzelf dan tegen de buitenwacht dat ze zo verschrikkelijk hard en vaak herhalen hoe goed ze elkaar hebben kunnen vinden.

Eén van de krachtproeven die ze moeten doorstaan, hebben ze zichzelf al opgelegd. Hoe gaan de heren om met de aangekondigde gesprekken met de profesionals uit de diverse sectoren? Nemen ze het geklaag van de autofabrikanten en de baas van Schiphol serieus? Dan wordt het lastig de doelstellingen voor een beter milieu te halen. Wordt er goed geluisterd naar de leraren en zorgverleners? Dan zullen de financiële ramingen moeten worden bijgesteld. Of gaat men net als bij Balkenende I t/m III gewoon hun eigen gang, ondanks de vele adviezen van burgerforums, adviesraden, inspraakorganen en nota's van belangenverenigingen?

Bos is dus niet van plan de rommel van Balkenende met de stofzuiger aan te pakken. Het nieuwe elan: van stof tot stof.